Một nghiên cứu gần đây được công bố trên tạp chí PLOS One đã nhấn mạnh sự hiện diện của hàng nghìn hạt vi nhựa cực nhỏ trong không khí trong nhà và ô tô. Những hạt vi nhựa này có kích thước rất nhỏ, chỉ từ 1 đến 10 micromet, thậm chí nhỏ hơn tế bào hồng cầu, và có khả năng xâm nhập sâu vào phổi và tích tụ trong cơ thể. Điều này làm tăng nguy cơ mắc các bệnh nghiêm trọng, gây ra nhiều hậu quả sức khỏe đáng lo ngại.

Theo nghiên cứu, mỗi người trưởng thành có thể hít phải khoảng 68.000 hạt vi nhựa mỗi ngày từ không khí trong nhà. Những hạt vi nhựa siêu nhỏ này chủ yếu phát sinh từ sự hao mòn của các vật liệu nhựa trong đời sống hàng ngày như đồ gia dụng, vải nội thất, rèm cửa, thảm trải sàn, và đặc biệt là các chi tiết trong xe hơi. Sự hiện diện của chúng trong không khí không chỉ giới hạn trong môi trường ngoài trời mà còn trong không gian kín như nhà ở và ô tô.

Các chuyên gia y tế cảnh báo rằng việc tiếp xúc lâu dài với vi nhựa có thể gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng. Một số tác động có thể kể đến như rối loạn nội tiết, vô sinh và dị tật bẩm sinh, rối loạn phát triển thần kinh, bệnh tim mạch và ung thư. Đặc biệt, cabin ô tô được mô tả là môi trường lý tưởng để tích tụ vi nhựa do không gian kín, ít thông gió, và chứa nhiều vật liệu nhựa dễ phân rã dưới tác động của nhiệt độ, ma sát và ánh nắng. Theo kết quả nghiên cứu, mỗi mét khối không khí trong xe chứa 2.238 hạt vi nhựa – cao gấp 4 lần so với trong nhà ở.

Dù vi nhựa có mặt ở khắp nơi, các chuyên gia khẳng định mỗi cá nhân vẫn có thể giảm thiểu đáng kể mức độ phơi nhiễm nếu thay đổi một số thói quen hàng ngày. Để giảm thiểu rủi ro, chúng ta có thể thực hiện một số biện pháp đơn giản như tránh sử dụng đồ nhựa dùng một lần, sử dụng ly inox, cốc thủy tinh và hộp đựng bằng thủy tinh thay cho đồ nhựa, không hâm nóng thực phẩm trong bao bì nhựa, mang túi vải khi đi siêu thị và hạn chế sử dụng túi nilon.

Vi nhựa không còn là vấn đề môi trường xa vời mà đã trở thành một mối nguy rõ ràng đối với sức khỏe cộng đồng. Khi không khí mà chúng ta hít thở mỗi ngày, ngay trong nhà ở hay xe ô tô, đã bị bao phủ bởi hạt nhựa siêu nhỏ, việc nhận thức rõ rủi ro và thay đổi hành vi tiêu dùng là điều cấp thiết. Từ đó, mỗi người có thể đóng góp vào việc giảm thiểu sự hiện diện của vi nhựa trong môi trường sống hàng ngày và bảo vệ sức khỏe của mình cũng như của những người xung quanh.

Thông tin thêm về nghiên cứu có thể được tìm thấy tại PLOS One.

Một nghiên cứu gần đây của Đại học Columbia (Mỹ) đã chỉ ra rằng ô nhiễm không khí có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến chỉ số IQ của trẻ em, đặc biệt là khi chúng tiếp xúc với các chất ô nhiễm trong thai kỳ và giai đoạn 0-5 tuổi. Nghiên cứu này đã theo dõi hơn 200 bà mẹ sống ở thành phố New York và con cái của họ từ khi còn trong bụng mẹ đến lúc trẻ lên 7 tuổi.

Kết quả cho thấy những đứa trẻ có mức độ hydrocarbon thơm đa vòng (PAH) cao trong máu dây rốn có chỉ số IQ thấp hơn từ 4-5 điểm so với nhóm trẻ ít tiếp xúc với chất này. Mức sụt giảm IQ này đủ để ảnh hưởng đến khả năng học tập, giải quyết vấn đề và thành tích trong tương lai của trẻ. Điều này trở nên đáng báo động khi các chất ô nhiễm như PAH và bụi mịn PM2.5 không chỉ tồn tại ngoài đường, mà có mặt ngay trong nhà, từ bếp gas, khói thuốc lá, hương đốt, nến thơm đến khí thải xe cộ len lỏi qua cửa sổ.

Não bộ trẻ nhỏ đang phát triển rất nhạy cảm, bất kỳ độc chất nào cũng có thể gây ra hậu quả lâu dài. Giảm 4-5 điểm IQ nghe qua tưởng chừng nhỏ, nhưng trong một xã hội có tính cạnh tranh cao như hiện nay, mỗi điểm IQ là sự khác biệt giữa một đứa trẻ được phân lớp chọn hay không, được đánh giá là thông minh hay ‘chậm’, từ đó kéo theo những định kiến, ảnh hưởng đến sự tự tin và định hướng tương lai.

Namun, điều quan trọng là mức IQ này không cố định. Nếu biết cách can thiệp kịp thời – như cải thiện môi trường sống, tăng tương tác ngôn ngữ, dinh dưỡng hợp lý, khuyến khích vận động – trẻ vẫn có thể phát triển tốt về nhận thức.

Cha mẹ có thể thực hiện một số biện pháp thiết thực để bảo vệ con trẻ, chẳng hạn như hạn chế để trẻ tiếp xúc với khu vực gần đường lớn giờ cao điểm, dùng máy lọc không khí trong nhà, không hút thuốc trong nhà, hạn chế đốt hương, nến, bếp than, trồng cây xanh lọc khí, giữ nhà thông thoáng nhưng tránh gió xe bụi, và đảm bảo dinh dưỡng đủ vi chất cho trẻ để tăng sức đề kháng thần kinh.

Tóm lại, để bảo vệ chỉ số IQ của con trẻ, cha mẹ cần nâng cao nhận thức về tác động của ô nhiễm không khí và thực hiện các biện pháp phòng ngừa hiệu quả. Bằng cách chung tay bảo vệ môi trường sống và sức khỏe của trẻ em, chúng ta có thể giúp xây dựng một tương lai tốt đẹp hơn cho thế hệ trẻ.

Tham khảo thêm thông tin về Đại học Columbia và các nghiên cứu về ô nhiễm không khí và sức khỏe con người tại Cơ quan Bảo vệ Môi trường Hoa Kỳ (EPA).

Chính quyền thành phố Hà Nội đang lên kế hoạch cấm xe máy sử dụng nhiên liệu xăng trong vành đai 1 từ tháng 7/2026. Đây là một trong những giải pháp quyết liệt để ngăn chặn tình trạng ô nhiễm môi trường đang ngày càng nghiêm trọng tại thủ đô.

Theo Chỉ thị 20/CT-TTg ban hành năm 2025 của Thủ tướng Chính phủ, Hà Nội sẽ triển khai các giải pháp để khuyến khích tổ chức, cá nhân chuyển đổi phương tiện, với mục tiêu đến ngày 1/7/2026 không còn xe môtô, xe gắn máy sử dụng nhiên liệu hóa thạch lưu thông trong vành đai 1. Từ ngày 1/1/2028, ngoài việc cấm xe môtô, xe gắn máy chạy xăng dầu, ô tô cá nhân sử dụng nhiên liệu hóa thạch cũng sẽ bị hạn chế trong vành đai 1 và 2.

Đến năm 2030, Hà Nội sẽ áp dụng chính sách hạn chế phương tiện cá nhân sử dụng nhiên liệu hóa thạch trong phạm vi vành đai 3. Quyết định này của Hà Nội không phải là một mình mà nhiều thủ đô trên thế giới cũng đã thực hiện các biện pháp hạn chế tương tự để bảo vệ môi trường.

Thủ đô Mexico đã triển khai chương trình ‘Hoy no Circula’ (Ngày Không Lái Xe) từ năm 1989, yêu cầu các phương tiện lưu thông phải kiểm tra khí thải và dán nhãn tương ứng với các mức phát thải. Chương trình này nhằm giảm thiểu tình trạng ô nhiễm không khí tại thành phố.

Thủ đô Paris, Pháp đã ban hành lệnh cấm xe máy sản xuất trước năm 2000 và ô tô sản xuất trước 1997 lưu thông trên đường phố. Biện pháp này giúp giảm thiểu lượng khí thải từ các phương tiện cũ và không đạt tiêu chuẩn.

Thủ đô Delhi, Ấn Độ đã ban hành lệnh cấm bán nhiên liệu cho các xe chạy xăng đã sử dụng 15 năm trở lên và các xe dầu sử dụng được 10 năm trở lên. Đây là một biện pháp quyết liệt để giảm thiểu tình trạng ô nhiễm không khí tại thành phố.

Thủ đô Luân Đôn, Anh đã áp dụng thu phí cao tại khu vực ULEZ (Khu vực phát thải thấp cực thấp) đối với phương tiện không đạt chuẩn khí thải. Biện pháp này giúp khuyến khích người dân sử dụng phương tiện thân thiện với môi trường.

Có thể thấy, quyết định cấm xe máy sử dụng nhiên liệu xăng trong vành đai 1 của Hà Nội là một bước đi cần thiết để bảo vệ môi trường và sức khỏe của người dân. Việc triển khai các giải pháp hạn chế phương tiện sử dụng nhiên liệu hóa thạch sẽ giúp giảm thiểu tình trạng ô nhiễm không khí và nâng cao chất lượng cuộc sống tại thủ đô.