Hà Nội đang đẩy mạnh triển khai các giải pháp nhằm giảm thiểu tình trạng ô nhiễm bụi mịn, đặc biệt là bụi PM2.5, đe dọa sức khỏe của cộng đồng. Mới đây, Công ty TNHH MTV Môi trường đô thị Hà Nội (Urenco) đã tăng cường hoạt động rửa đường và triển khai xe phun sương áp lực lớn để cải thiện chất lượng không khí trên địa bàn thành phố.

Trong những ngày giữa tháng 7/2025, người dân Hà Nội đã chứng kiến các làn sương mù trắng xóa lan dần trên các tuyến phố từ rạng sáng, do xe chuyên dụng thuộc dự án ‘pháo xa sương mù’ tạo ra. Đây là một phần trong nỗ lực kiểm soát ô nhiễm không khí của Hà Nội, khi chỉ số AQI tại Hà Nội có thời điểm vượt mức 170 đơn vị, ngưỡng được cảnh báo là có hại cho sức khỏe.

Các số liệu quan trắc môi trường cho thấy nồng độ bụi mịn PM2.5 liên tục cao hơn khuyến nghị của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) từ 1,5 đến 2 lần, khiến chất lượng không khí Hà Nội nhiều ngày liền rơi vào nhóm đỏ, thậm chí tím – mức rất nguy hại. Hà Nội cần một giải pháp tác động trực tiếp đến bụi lơ lửng trong không khí – thành phần chính của bụi mịn PM2.5/PM10.

Công nghệ ‘pháo sương mù’ đã được lựa chọn và triển khai tại 13 phường nội đô Hà Nội. Xe chuyên dụng được trang bị hệ thống phun sương với hạt nước siêu mịn có kích thước từ 50 đến 150 micromet. Những hạt sương này kết dính bụi mịn trong không khí, khiến chúng nặng lên và nhanh chóng rơi xuống mặt đất.

Dữ liệu ban đầu cho thấy hiệu quả rõ rệt của giải pháp này. Chỉ trong vòng một ngày, chỉ số AQI tại nhiều điểm giám sát nội đô đã giảm mạnh: từ mức 170 (ngày 15/7) còn 62 (ngày 16/7). Người dân ghi nhận không khí dịu hơn, dễ thở hơn, đặc biệt là vào buổi sáng.

Tuy nhiên, nhiều chuyên gia môi trường nhận định rằng ‘pháo xa sương mù’ là giải pháp ngắn hạn, mang tính tình thế, không thể thay thế cho các biện pháp căn cơ về lâu dài. Để xử lý tận gốc, thành phố cần đồng bộ các giải pháp: kiểm soát khí thải xe máy cũ, giám sát công trình xây dựng, xử lý nguồn bụi từ làng nghề và tăng cường mảng xanh.

GS.TS Nguyễn Hữu Dũng, nguyên Viện trưởng Viện Môi trường Đô thị và Công nghiệp Việt Nam, cho rằng cần tích hợp công nghệ phun sương vào hệ thống dữ liệu môi trường đô thị. Xe cần được vận hành theo bản đồ ô nhiễm không khí theo thời gian thực, nơi nào chỉ số PM2.5 cao thì ưu tiên dập bụi tại đó.

Kỹ sư Nguyễn Thị Vân, chuyên gia công nghệ môi trường, cũng đồng tình với quan điểm này và cho rằng việc đầu tư vào xe phun sương là bước đi đúng, nhưng cần xây dựng một hệ sinh thái thông minh gồm dữ liệu quan trắc, bản đồ bụi mịn, trí tuệ nhân tạo để phân tích luồng bụi theo mùa, theo gió, và qua đó bố trí xe hoạt động một cách tối ưu, tiết kiệm.

Hà Nội vẫn cần triển khai đồng bộ nhiều nhóm giải pháp để hướng tới một chiến lược môi trường đô thị bền vững. Trước mắt là mở rộng mạng lưới xe phun sương, thực hiện chủ trương ‘phủ kín vành đai 1’, đồng thời kết hợp phun sương, quét sạch và rửa tinh tại các tuyến phố trọng điểm. Song song, thành phố siết chặt kiểm soát phát thải tại nguồn, bao gồm kiểm tra khí thải xe cơ giới, yêu cầu che chắn công trình xây dựng, và buộc lắp hệ thống phun sương tại các dự án mới.

Hà Nội đang lên kế hoạch để tăng tỷ lệ sử dụng xe máy điện vào trung tâm thành phố, với mục tiêu giảm thiểu tình trạng ô nhiễm môi trường và thực hiện chỉ thị của Thủ tướng về việc giảm thiểu xe máy chạy bằng xăng. Từ năm 2027, thành phố dự kiến tăng tỷ lệ xe máy điện vào trung tâm lên 10%, năm 2028 là 20% và đến 2030, tỷ lệ này sẽ tăng lên 60%.

TS Nguyễn Xuân Thuỷ, chuyên gia giao thông – đô thị, cho rằng việc hạn chế xe cá nhân, phương tiện chạy bằng xăng, dầu ở các thành phố lớn như Hà Nội và TP.HCM là cần thiết. Tuy nhiên, cần có cách làm phù hợp để cư dân toàn thành phố dần từ bỏ xe cá nhân và chuyển đổi sang xe điện. Ông Thuỷ đề xuất Hà Nội cần hỗ trợ người dân một khoản tiền đủ để thay đổi phương tiện. Khoảng 200 tỉ đồng sẽ cần được bỏ ra để hỗ trợ người dân chuyển đổi xe xăng sang xe điện, với mức hỗ trợ cho mỗi phương tiện là 15 triệu đồng.

Để thực hiện mục tiêu này, ông Thuỷ cũng nhấn mạnh sự cần thiết của việc tăng cường đầu tư các tuyến metro xuyên tâm, hướng tâm và nâng cao tỷ lệ đúng giờ của các tuyến xe buýt. Điều này sẽ giúp người dân chủ động thời gian và thu hút được lượng khách tham gia.

Ông Dương Đức Tuấn, Phó Chủ tịch UBND Hà Nội, khẳng định sẽ nghiên cứu những chương trình, kế hoạch tổng thể để triển khai Chỉ thị của Thủ tướng. Theo đó, TP sẽ nghiên cứu một cơ chế chính sách hỗ trợ chuyển đổi phương tiện phù hợp nhất cho nhân dân, đặc biệt là người sử dụng phương tiện chạy bằng xăng dầu trong khu vực Vành đai 1.

Hà Nội cũng sẽ đẩy nhanh các dự án metro, cấu trúc lại hệ thống xe buýt… cố gắng nâng tỉ lệ vận tải hành khách công cộng trước mắt cho Vành đai 1 lên gấp đôi so với tỉ lệ chung của toàn TP, bảo đảm 40%.

Tình trạng ô nhiễm môi trường tại Hà Nội hiện nay đang trở thành một vấn đề cấp thiết và cần được giải quyết triệt để. Đặc biệt, ô nhiễm không khí đã và đang gây ra nhiều tác động tiêu cực đến sức khỏe của người dân, trong đó các bệnh về đường hô hấp và tim mạch là những hậu quả thường gặp. Trước tình hình này, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Chỉ thị số 20/CT-TTg về một số nhiệm vụ cấp bách và quyết liệt nhằm ngăn chặn và giải quyết tình trạng ô nhiễm môi trường đang diễn ra.

Phó Chủ tịch UBND TP. Hà Nội, ông Dương Đức Tuấn, cho biết thành phố đang tích cực triển khai nhiều giải pháp nhằm giảm thiểu tình trạng ô nhiễm môi trường. Một trong những hướng đi quan trọng được thành phố chú trọng là kiểm soát chặt chẽ phương tiện giao thông cá nhân, khuyến khích tăng cường sử dụng phương tiện công cộng và tiến tới chuyển đổi sang sử dụng phương tiện xanh. Đây là những giải pháp thiết thực và cần được người dân đồng thuận, tham gia để nâng cao hiệu quả.

Các chuyên gia môi trường và y tế cũng như các lãnh đạo thành phố Hà Nội đã nhấn mạnh rằng việc giải quyết ô nhiễm môi trường không thể thực hiện trong một sớm một chiều. Tuy nhiên, với sự quyết tâm và hành động quyết liệt của chính quyền cùng với sự tham gia tích cực của cộng đồng, chúng ta hoàn toàn có thể giảm thiểu các tác động tiêu cực của ô nhiễm môi trường. Sự chung tay và đồng lòng của cả xã hội là yếu tố then chốt để giải quyết vấn đề này.

Để bảo vệ môi trường xanh sạch và bảo vệ sức khỏe của người dân, các chuyên gia và lãnh đạo thành phố Hà Nội kêu gọi người dân và cộng đồng doanh nghiệp chung tay bảo vệ môi trường. Không chỉ là trách nhiệm của các cơ quan nhà nước, mỗi cá nhân cũng cần có ý thức và tham gia vào các hoạt động bảo vệ môi trường. Điều này không chỉ góp phần nâng cao chất lượng môi trường sống mà còn đảm bảo sức khỏe và nguồn sống cho tất cả mọi người.

Một số giải pháp đã được đề xuất nhằm giảm thiểu ô nhiễm môi trường, bao gồm tăng cường sử dụng phương tiện công cộng, chuyển đổi sang phương tiện xanh, hạn chế sử dụng phương tiện cá nhân và nâng cao nhận thức về tác hại của ô nhiễm môi trường. Bên cạnh đó, các cơ quan chức năng cũng cần tăng cường công tác kiểm soát ô nhiễm môi trường, đảm bảo chất lượng cuộc sống cho người dân.

Với sự vào cuộc quyết liệt của các cơ quan hữu trách và sự chung tay tích cực của toàn xã hội, chúng ta hoàn toàn có thể bảo vệ môi trường trong lành, bảo vệ sức khỏe và nguồn sống của tất cả chúng ta. Đây là một mục tiêu không chỉ của các cấp chính quyền mà còn là của cả cộng đồng, cần được thực hiện một cách đồng bộ và bền vững.