Mùa hè năm nay đã chứng kiến sự thay đổi đáng kể trong dòng phim chiếu rạp tại Việt Nam. Không chỉ có sự phát triển mạnh mẽ của phim Việt, cạnh tranh ngang ngửa với phim nhập khẩu, mà còn là sự kiện lần đầu tiên có tới hai phim hoạt hình Việt ra rạp. Hai bộ phim hoạt hình Việt Nam, ‘Dế Mèn – Cuộc phiêu lưu tới xóm lầy lội’ và ‘Trạng Quỳnh nhí: Truyền thuyết Kim Ngưu’, đã ra mắt gần như đồng thời vào dịp học sinh bắt đầu nghỉ hè.

Nhà thơ, nhà phê bình Phong Việt cho rằng, đây là điểm đặc biệt rất lớn của mùa phim rạp hè năm nay. Trước hết, đó là một tín hiệu vui và tích cực, đồng thời là một cú hích cho thị trường phim hoạt hình. Vì trong ngành, ai cũng hiểu làm phim hoạt hình là khó nhất – thể loại lấy đi rất nhiều thời gian công sức cũng như năng lượng sáng tạo của nhà làm phim.

‘Dế Mèn – Cuộc phiêu lưu tới xóm lầy lội’ được chuyển thể trên tinh thần của tác phẩm văn học nổi tiếng ‘Dế Mèn phiêu lưu ký’ của nhà văn Tô Hoài, nhưng đã được ê-kip sáng tạo thổi vào hơi thở hiện đại để phù hợp với thị hiếu khán giả ngày nay, đặc biệt là thế hệ trẻ. Phim được sản xuất hoàn toàn bởi ê-kíp Việt Nam, với công nghệ hoạt hình 3D hiện đại, thiết kế nhân vật sống động, màu sắc bắt mắt, cảnh quan phong phú.

Trong khi đó, ‘Trạng Quỳnh thời nhí nhố: Truyền thuyết Kim Ngưu’ là dự án hoạt hình 3D đầu tiên được công chiếu trên màn ảnh rộng Việt Nam. Phim do đạo diễn-NSƯT Trịnh Lâm Tùng cùng đội ngũ cộng sự thực hiện với thời lượng dài 90 phút. Bộ phim thuộc thể loại phiêu lưu, kỳ ảo, hài hước, xoay quanh cuộc phiêu lưu đầy nhí nhố của Trạng Quỳnh cùng nhóm bạn trên hành trình thực hiện mục tiêu riêng của mỗi người và giải cứu thế giới.

Tuy nhiên, con đường ngoài rạp của hai bộ phim lại hoàn toàn khác nhau. ‘Dế Mèn – Cuộc phiêu lưu tới xóm lầy lội’ được truyền thông, quảng bá khá bài bản, với hình ảnh, clip, các đoạn trích được đăng tải khá nhiều trên các mạng xã hội, thu hút khá nhiều sự tò mò và quan tâm của khán giả. Sau gần hai tháng ra rạp, chú dế đã đem về cho ê-kíp sản xuất 21,1 tỷ đồng, một con số đáng kể đối với một bộ phim hoạt hình trong nước.

Còn ‘Trạng Quỳnh thời nhí nhố: Truyền thuyết Kim Ngưu’ lại không được may mắn như vậy. Đạo diễn, NSƯT Trịnh Lâm Tùng là người vô cùng tâm huyết với mảng hoạt hình. Nhưng anh cũng chỉ có thể tập trung vào làm nghề thôi chứ không thể kiêm nhiệm cả việc quảng bá, truyền thông cho bộ phim. Kết quả là, phim chỉ trụ rạp được vỏn vẹn một tháng, không tiếp cận được số đông khán giả, và doanh thu chỉ hơn 3,2 tỷ đồng.

Nhà thơ, nhà phê bình Phong Việt cho rằng, đây là điều rất đáng tiếc, bởi vì theo đánh giá của anh, phim này có phần còn nhỉnh hơn so với ‘Dế Mèn’ nhưng phim lại không có được mức doanh thu như kỳ vọng. ‘Ở đây, chúng ta phải phân định rõ ràng rằng, một bộ phim có doanh thu tốt thì không hẳn đã là một phim hay, và một bộ phim hay, chưa chắc đã thành công trong doanh thu ngoài rạp’ – Nhà phê bình Phong Việt phân tích.

Với ê-kíp của phim Trạng Quỳnh, nhà phê bình Phong Việt cho rằng, có thể sẽ buồn, hụt hẫng vì mức doanh thu không như kỳ vọng, nhưng trong điện ảnh, đường dài mới biết ngựa hay. ‘Một cú ngã ngựa của Trạng Quỳnh về doanh thu chưa thể nói lên được điều gì, nhưng tôi tin rằng với tâm huyết của Trịnh Lâm Tùng, của ê-kíp và nhà sản xuất đứng sau bộ phim, một ngày nào đó họ sẽ tạo ra được bộ phim vừa có chất lượng tốt, vừa có doanh thu cao mà vẫn đĩnh đạc bước ra thế giới, như những bộ phim khác’ – nhà phê bình Phong Việt khẳng định.

Khán giả và gu phim rạp luôn luôn là điều khó đoán. Ngay cả những bộ phim liên tục thắng to doanh thu phòng vé của Trấn Thành, Lý Hải cũng minh chứng điều này. Nhưng ‘đường dài mới biết ngựa hay’ như nhà phê bình Phong Việt chia sẻ, việc hoạt hình Việt có đến 2 phim tự tin ra rạp năm nay đã là những viên gạch đầu tiên xây nền móng cho sự tự tin và bản lĩnh của nhà làm phim hoạt hình trong bối cảnh cạnh tranh gay gắt đầy khó khăn này, nhất là những nhà làm phim tâm huyết với nghề và đặt chất lượng nghệ thuật lên hàng đầu.

Trong mùa hè này, thị trường phim hoạt hình Việt Nam đã chứng kiến sự xuất hiện của nhiều bộ phim đáng chú ý, trong đó có Wolfoo và cuộc đua tam giới. Tuy nhiên, bộ phim này mới chỉ thu về 2,7 tỷ đồng từ ngày khởi chiếu 11/7 đến nay. So với Conan, một bộ phim hoạt hình Nhật Bản khác đang chiếu tại Việt Nam, Wolfoo kém xa với doanh thu 49 tỷ đồng tính đến thời điểm hiện tại.

Đáng nói hơn, Wolfoo còn bị vượt mặt bởi phim ngắn Đàn cá gỗ. Dù chỉ dài 30 phút, có giá vé 39.000 đồng và ra rạp muộn hơn 4 ngày, Đàn cá gỗ hiện đã thu hơn 4,3 tỷ đồng, vượt qua cả phim hoạt hình Việt trước đó là Trạng Quỳnh nhí: Truyền thuyết Kim Ngưu (3,2 tỷ đồng).

Ngược lại, ngành công nghiệp hoạt hình Nhật Bản tiếp tục chứng minh sức hút của mình. Bộ phim hoạt hình Nhật Bản ‘Thanh gươm diệt quỷ: Vô hạn thành’ dự kiến sẽ khởi chiếu tại Việt Nam vào ngày 15/8. Đây là phim đang ‘làm mưa, làm gió’ tại xứ phù tang với doanh thu tuần đầu tiên lên tới 51 triệu USD (gần 1.400 tỷ đồng), vượt qua Conan trong cùng thời điểm.

Thành công của những phim hoạt hình Nhật Bản có nguyên tác là những bộ truyện anime đình đám, với lượng fan đông đảo tại nước ta, đây có thể là nguyên nhân chính khiến phim hoạt hình trong nước bị lép vế.

Tuy nhiên, nhìn về mặt tích cực, chưa bao giờ hoạt hình Việt sôi nổi tại rạp như hè năm nay, với ba bộ phim: Dế Mèn: Cuộc phiêu lưu tới xóm Lầy Lội, Trạng Quỳnh nhí: Truyền thuyết Kim Ngưu và Wolfoo và cuộc đua tam giới. Không chỉ tăng về số lượng, chất lượng các phim cũng được cải thiện rõ rệt, thể hiện tiềm năng lớn của hoạt hình dài Việt Nam.

Dế Mèn: Cuộc phiêu lưu tới xóm Lầy Lội hiện đang dẫn đầu với doanh thu 21 tỷ đồng, tạo tín hiệu tích cực. Tuy nhiên, hai phim ra rạp sau đó lại không đạt được kết quả tương xứng dù được đánh giá cao hơn về mặt kỹ thuật, thông điệp và bản sắc văn hóa.

Thực tế cho thấy, dù hoạt hình Việt đã bước qua thời kỳ hiếm phim và chất lượng yếu, khán giả vẫn chưa thực sự ‘mở lòng’. Những cải tiến đáng ghi nhận như công nghệ tốt hơn, thiết kế chỉn chu, nội dung gần gũi, đậm chất Việt vẫn chưa đủ sức kéo người xem đến rạp.

So với hoạt hình nước ngoài, yếu tố thương hiệu và hình ảnh vẫn là điều khiến khán giả đặt niềm tin. Ngay cả Wolfoo, nhân vật đã rất nổi tiếng trên YouTube với hơn 4,5 tỷ lượt xem mỗi tháng, sở hữu ba nút kim cương và hàng trăm nút vàng, bạc khi đưa lên màn ảnh rộng cũng không đủ sức tạo cú hích doanh thu.

Điều đó cho thấy, hoạt hình Việt vẫn còn nhiều thử thách phía trước nếu muốn chinh phục khán giả và đi đường dài. Tuy nhiên, nếu đội ngũ sản xuất tiếp tục sáng tạo; nâng cao chất lượng nội dung và hình ảnh; tăng cường quảng bá thì tin rằng, phim hoạt hình Việt sẽ vẫn có dư địa để phát triển trong tương lai.