Trong bối cảnh các thương hiệu thời trang toàn cầu đang chiếm lĩnh thị trường, các doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ (DNNVSN) tại Việt Nam đã và đang lặng lẽ xây dựng một hệ sinh thái thời trang bền vững. Hệ sinh thái này được nuôi dưỡng từ di sản văn hóa và tinh thần sáng tạo của cộng đồng.

Ở nhiều quốc gia, việc phát triển kinh tế sáng tạo đã được triển khai trong ba thập kỷ qua để tận dụng tri thức, tài năng và bản sắc văn hóa. Tại Việt Nam, nền kinh tế sáng tạo đang bước vào giai đoạn chuyển mình mạnh mẽ. Chỉ thị số 30/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ, ban hành tháng 8/2024, đã ưu tiên đầu tư vào nguồn nhân lực và công nghệ cho các ngành công nghiệp văn hóa như thời trang, thủ công mỹ nghệ và thiết kế.

Tuy nhiên, các DNNVSN tại Việt Nam vẫn còn gặp nhiều khó khăn do thiếu hỗ trợ chiến lược và lâu dài từ phía nhà nước. Các chính sách và truyền thông hiện tại còn mơ hồ, khiến định hướng chiến lược có thể thiếu rõ ràng. Mặc dù vậy, các DNNVSN vẫn tiếp tục đóng vai trò quan trọng trong việc tạo việc làm và nâng cao chất lượng sống thông qua các nguồn lực trí tuệ và văn hóa.

Một nghiên cứu gần đây của RMIT Việt Nam đã chỉ ra rằng các DNNVSN đang âm thầm kiến tạo một hệ sinh thái thời trang bền vững, được gọi là “vòng tròn thịnh vượng”. Bốn trụ cột chính của hệ sinh thái thời trang bền vững này bao gồm kinh tế, văn hóa, môi trường và xã hội. Các DNNVSN như Linht Handicraft, Kilomet109, Môi Điên, KHAAR và Dòng Dòng đã và đang thúc đẩy đổi mới sáng tạo mang tính bền vững và đậm đà bản sắc văn hóa.

Tuy nhiên, nghiên cứu cũng nêu bật những rào cản mang tính hệ thống mà các DNNVSN trong lĩnh vực thời trang tại Việt Nam đang phải đối mặt. Các doanh nghiệp này thường gặp khó khăn trong việc mở rộng quy mô do hạn chế về vốn và cơ sở hạ tầng.

Để xây dựng một nền kinh tế sáng tạo thịnh vượng, nhóm nghiên cứu đã đề xuất ba định hướng chính sách nhằm hỗ trợ DNNVSN một cách hiệu quả và bền vững. Ba định hướng này bao gồm tăng cường giáo dục thời trang, đầu tư vào không gian công cộng và cải cách hành chính và tài chính.

Nếu được tạo điều kiện và chính sách hỗ trợ phù hợp, DNNVSN hoàn toàn có thể đóng vai trò nòng cốt trong việc hình thành một nền kinh tế sáng tạo đậm đà bản sắc văn hóa tại Việt Nam.

Thương hiệu thời trang Princess Polly đang nỗ lực tạo dựng vị trí riêng trong thị trường thời trang nhanh đông đúc và cạnh tranh khốc liệt. Với sứ mệnh biến thời trang theo xu hướng trở nên bền vững, Princess Polly đã ra mắt mục ‘tác động thấp hơn’ trên website của mình. Mục này cung cấp các sản phẩm được làm từ chất liệu ít gây hại cho môi trường, thể hiện cam kết của thương hiệu đối với môi trường.

Không chỉ dừng lại ở đó, Princess Polly còn nhấn mạnh cam kết đối với chuỗi cung ứng có đạo đức và mô hình kinh doanh nhanh, ít lãng phí. Mới đây, Princess Polly đã đạt chứng nhận B Corp, một thành tựu đáng mơ ước đối với các công ty muốn khẳng định cam kết với các giá trị môi trường và xã hội. Chứng nhận B Corp là một biểu彰 cho nỗ lực của Princess Polly trong việc tạo ra một doanh nghiệp bền vững.

Tuy nhiên, động thái này đã gây tranh cãi trong cộng đồng thời trang bền vững. Nhiều người cho rằng mô hình kinh doanh của Princess Polly đi ngược lại với việc thực hành sản xuất sản phẩm có trách nhiệm. Họ đặt ra câu hỏi về việc liệu Princess Polly có thực sự cam kết với tính bền vững hay chỉ đang sử dụng chứng nhận B Corp như một công cụ marketing.

Việc đạt chứng nhận B Corp của Princess Polly đặt ra câu hỏi về tiêu chuẩn đánh giá của chương trình này. Một số người cho rằng đó là một hình thức ‘tẩy xanh’ mới, khi các công ty có thể đạt chứng nhận mà không thực sự thay đổi mô hình kinh doanh của mình. B Lab, tổ chức phi lợi nhuận đứng sau chương trình chứng nhận B Corp, cho biết họ đang tập trung vào việc liên tục cải thiện các tiêu chuẩn đánh giá.

Hệ thống đánh giá mới của B Lab đã được hoàn thiện sau năm năm tham vấn, với các tiêu chuẩn khắt ke hơn để đảm bảo các doanh nghiệp có trách nhiệm thực sự. Để đạt chứng nhận B Corp, các doanh nghiệp phải đạt điểm tối thiểu 80 trong hệ thống đánh giá của B Lab. Princess Polly đã đạt điểm tổng thể là 86,8, chỉ nhỉnh hơn mức tối thiểu cần thiết.

Trong các hạng mục đánh giá, Princess Polly đạt điểm cao nhất trong hạng mục đánh giá về quản lý môi trường. Tuy nhiên, thương hiệu này lại thấp nhất ở hạng mục đánh giá liên quan đến khách hàng. Thông điệp trái chiều về tính bền vững của Princess Polly cũng được thể hiện qua các đánh giá khác.

Good on You, một nền tảng chấm điểm về tính bền vững chuyên biệt cho ngành thời trang và làm đẹp, đã xếp hạng Princess Polly với biểu tượng khuôn mặt buồn và mức đánh giá ‘chưa đủ tốt’. Điều này cho thấy rằng vẫn còn nhiều việc cần phải làm để Princess Polly thực sự trở thành một thương hiệu bền vững.

Trước những phản hồi trái chiều, Princess Polly cho biết họ tự hào về những tiến bộ trong các vấn đề môi trường, xã hội và quản trị mà chứng nhận B Corp đã công nhận. Đối với Princess Polly, chứng nhận B Corp là một bước tiến quan trọng trong việc hiện thực hóa sứ mệnh biến thời trang theo xu hướng trở nên bền vững.

Thời trang bền vững đang trở thành xu hướng mới trong ngành công nghiệp thời trang, và những chiếc túi xách vintage đang trở thành tâm điểm của phong cách này. Không chỉ đơn thuần là món phụ kiện thời trang, những chiếc túi xách vintage còn là minh chứng cho vòng đời bền vững của ngành thời trang. Chúng kể câu chuyện về những hành trình đã qua và mang vẻ đẹp độc đáo không thể tìm thấy ở sản phẩm mới.

Mỗi đường may, mỗi vết xước nhỏ trên những chiếc túi xách vintage đều góp phần tạo nên một dấu ấn riêng, khác biệt hoàn toàn với sự đại trà của xu hướng ‘mì ăn liền’. Chúng không chỉ là vật chứa đựng, mà là tuyên ngôn tinh tế về gu thẩm mỹ và chiều sâu văn hóa của người sở hữu. Những mẫu túi từ thập niên 70, 80 với các thiết kế cổ điển, khóa đồng patina, chất liệu da thật hoặc canvas nguyên bản đang được săn đón trở lại bởi cả fashionista Âu Mỹ lẫn giới trẻ và người tiêu dùng thời trang sành điệu, văn minh của Việt Nam.

Các thương hiệu như Chanel Classic Flap, Gucci Jackie, Dior Saddle hay Louis Vuitton Papillon đời đầu trở thành biểu tượng của sự ‘flex ngầm’ – không phô trương nhưng luôn gây ấn tượng. Khi kết hợp túi vintage với áo sơ mi oversized, quần suông hay váy lụa midi, các nàng vừa khoe dáng lại vừa khoe phong thái tiêu dùng xanh, văn minh – vốn đang được thế giới khuyến khích và hướng tới.

Thời trang tuần hoàn đang trở thành trụ cột mới của ngành công nghiệp xa xỉ. Sở hữu một chiếc túi ‘second hand’ hay đôi giày đã qua sử dụng không đồng nghĩa với sự lỗi thời, mà chính là sự lựa chọn có ý thức và định hướng bền vững. Thay vì ‘fast fashion’ mua rồi bỏ, làn sóng ‘preloved styling’ phối đồ với đồ đã có lịch sử đang giúp giảm lượng phát thải carbon, kéo dài vòng đời sản phẩm và đồng thời tạo nên những bản phối ‘không ai giống ai’.

Sự độc bản không nằm ở nhãn mới, mà nằm ở bản sắc thời trang được tái định nghĩa. Theo các tín đồ của ‘circular fashion’, cái hay của việc phối phụ kiện ‘second hand’ là ở chỗ nó mở ra một sân chơi đầy cảm hứng – nơi bạn được tự do kể câu chuyện của chính mình qua từng món đồ.

Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu đang phát triển mạnh mẽ, vai trò của các doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ (DNNVSN) tại Việt Nam trong việc kiến tạo một hệ sinh thái thời trang bền vững ngày càng trở nên quan trọng. Dựa trên di sản văn hóa và tinh thần sáng tạo của cộng đồng, họ góp phần tạo nên một bức tranh sáng tạo mới, phản ánh sự đa dạng và phong phú của nền văn hóa Việt Nam.

Tại Việt Nam, nền kinh tế sáng tạo đang bước vào giai đoạn chuyển mình mạnh mẽ. Với chỉ thị số 30/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ, ban hành tháng 8/2024, ưu tiên đầu tư vào nguồn nhân lực và công nghệ cho các ngành công nghiệp văn hóa, như thời trang, thủ công mỹ nghệ và thiết kế, đang mở ra những cơ hội mới cho sự phát triển của các DNNVSN. Tuy nhiên, bên cạnh những cơ hội, vẫn còn những thách thức mà các DNNVSN phải đối mặt trong quá trình phát triển.

Các DNNVSN chiếm khoảng 80% tổng số doanh nghiệp ngành dệt may tại Việt Nam và tạo công ăn việc làm cho hơn ba triệu lao động. Hoạt động theo mô hình gia đình hoặc nhóm nhỏ, không sở hữu nhà xưởng quy mô lớn hay ngân sách tiếp thị đáng kể, các DNNVSN vẫn thể hiện được sự linh hoạt và sáng tạo trong sản xuất kinh doanh. Tuy nhiên, họ thường gặp khó khăn trong việc mở rộng quy mô do hạn chế về vốn và cơ sở hạ tầng.

Một nghiên cứu gần đây của PGS Donna Cleveland và Nghiên cứu sinh Lâm Hồng Lan thuộc Khoa Truyền thông và Thiết kế, RMIT Việt Nam, đã chỉ ra rằng các DNNVSN đang âm thầm kiến tạo điều mà nhóm nghiên cứu gọi là “vòng tròn thịnh vượng”. Trong đó, bốn trụ cột: kinh tế, văn hóa, môi trường và xã hội không chỉ phát triển song hành mà còn đan xen, kết nối sâu sắc. Các doanh nghiệp như Linht Handicraft, Kilomet109, Môi Điên, KHAAR và Dòng Dòng đã thể hiện cách mà DNNVSN có thể duy trì được quy mô sản xuất nhỏ, gắn liền với cộng đồng, trong khi vẫn thúc đẩy đổi mới sáng tạo mang tính bền vững và đậm đà bản sắc văn hóa.

Để xây dựng một nền kinh tế sáng tạo thịnh vượng, nhóm nghiên cứu đã đề xuất ba định hướng chính sách nhằm hỗ trợ DNNVSN một cách hiệu quả và bền vững. Đó là tăng cường giáo dục thời trang, đầu tư vào không gian công cộng và cải cách hành chính và tài chính. Nếu được tạo điều kiện và chính sách hỗ trợ phù hợp, DNNVSN hoàn toàn có thể đóng vai trò nòng cốt trong việc hình thành một nền kinh tế sáng tạo đậm đà bản sắc văn hóa tại Việt Nam.

Họ phản ánh một xu thế toàn cầu hướng tới sự bền vững và cho thấy tiềm năng của các xưởng may nhỏ, cộng đồng dân tộc thiểu số và những nhà thiết kế trẻ đầy tâm huyết đang cùng nhau xây dựng một hệ sinh thái thời trang mới. Với sự hỗ trợ và tạo điều kiện thuận lợi, các DNNVSN có thể tiếp tục phát huy vai trò của mình trong việc kiến tạo một tương lai bền vững cho ngành thời trang Việt Nam.